TƏZYİQ NECƏ ÖLÇÜLƏR

QAN TƏZYİQİNİ NECƏ ÖLÇƏK
♦ Doktor/həkim, xəstəyə "xoş gəldiniz, keçmiş olsun" deyib özünü
tanıtmalı, müayinə otağında xəstəni narahat edəcək vəziyyətləri
(xarici biri, çox soyuq mühit vs) araşdırıb aradan qaldırmalıdır. Həkim
müayinə əsnasında xəstənin sağ tərəfində

dayanmalıdır.
♦ Xəstənin ən az 5 dəqiqə istirahət etməsini təmin edin və son bir saat
içində siqaret, spirt, muftayanın və qan təzyiqini təsir edəcək dərman
istifadə etmədiyini, çoxca bir efor sərf etmədiyini araşdırın.
Xəstənin varsa həyəcanını azaldın. Xəstənin sağ qolunun qan
təzyiqi ölçməyə icazə verəcək şəkildə çılpaq olmasını təmin edin.
Xəstə üzərindəki geyimlərin qolunu yuxarı sıyırmağı seçsə,
bu geyimlərin brakial arteri sıxışdırmamasını nəzarət edin.
♦ Yetkinlər üçün muftanın genişliyinin, qol diametrindən %20 (1.2 qat)
çox olmasını, standart genişliyin normal yetkinlər üçün 12.5 sm,
köklər üçün 20 sm olmasını, muftanın uzunluğunun qol
ətrafının ən az %80i qədər qucaqlayacaq şəkildə olmasını, ideal
uzunluğun bütün qolu qucaqlaya biləcək şəkildə olduğunu bilin. Təzyiq
alətinin muftas(n)ı üst qolu, kubital çuxurun ən az 1.5 sm üzərindən
qucaqlamalıdır. Brakial arteri əllə müayinə edin, muftas(n)ı qucaqlama
əsnasında brakial artarın, muftanın iç qisimindəki şüşən plastik
torbanın, tam ortasına gəlməsini təmin edin.
♦ Xəstənin qolu ürək xəttində olmalı və qol əzələləri sıxılmayacaq
şəkildə sərbəst dayanmalıdır. Bunun üçün qol bir yerə söykən/dözər ya da
doktor/həkim tərəfindən tutular. Doktor/həkim, sol əl baş barmağı ilə dinləmə
alətinin tamburunu kubital çuxurda, digər dörd barmağı ilə qolu
sabit tutmaq üçün xəstənin dirsəyindən qolu qavrayar. Sağ əl,
təzyiq alətinin nasosunu məbləğ. Qan təzyiqi tək üzvdən
ölçüləcəksə sağ qolu seçər.
♦ Doktor/həkimin gözü təzyiq alətinin manometresini izləyər.
Təzyiq alətinin muftasını, nasos ilə, sürətlə 200 mmHg
səviyyəsinə şişirər. Bu səviyyədə Korotkof səsləri duyul/eşidilirsə, mufta
səslərin itdiyi səviyyənin 20-30 mmHg üzərinə qədər şişirilər.
♦ Şişirmə əməliyyatı bitdikdən dərhal sonra, təzyiq alətinin
muftasının havasını, saniyədə 2-3 mmHg sürətlə boşaldar. Korotkof
səslərinin duyul/eşidildiyi ilk səviyyəs(n)i sistolik qan təzyiqi və tamamilə
itdiyi səviyyəs(n)i diyastolik qan təzyiqi olaraq qeyd edər. Qan
təzyiqinin sağ qolda sol qoldan 5-10 mmHg qədər yüksək
ölçülə biləcəyini, qıçda da sistolik təzyiqinin 10-15 mmHg qədər
yüksək ola biləcəyini unutmayın.
♦ Doktor/həkim, qan təzyiqi dəyərlərini, xəstəyə böyük və kiçik qan
təzyiqi olaraq, söyləməlidir. Qan təzyiqi dəyərləri üçün qeyd
əsnasında gerçək dəyərlər istifadə edilərkən və xəstəyə deyilərkən
10a bölünmüş dəyərlər istifadə edilər. Bu qan təzyiqi dəyərlərinin nə
mənanı verdiyi (normal, yüksək, aşağı vs) xəstəyə
açıqlanmalıdır. Doktor/həkim qan təzyiqi təsnif etməsini bilməlidir.
♦ Qan təzyiqi ölçümünün təkrarlanması halında, muftanın havasını
tamamilə boşaldın və qoldakı damarlardan qan keçişinə bir neçə
dəqiqə icazə verin. Normalda qan təzyiqi ölçümlərinin sağ qol, sol
qol və qıçlardan, oturar vəziyyətdə və ayaqda ayrı-ayrı edilməsi
lazım olduğunu bilin. Qıçdan qan təzyiqi ölçümlərində, uyluk üçün
mufta genişliyinin 20 sm olmasını, dinləmə alətinin tamburunun
popliteal çuxura qon/qoyulmasını, yalnız sistolik təzyiq ölçüləcək isə
arxa tibial arteri əllə müayinə etməsini də bilməlidir. Qan təzyiqi
ölçümü bitdikdən sonra təzyiq alətini xəstənin qolundan çıxarın.